Paryayvachi Shabd (Synonyms Words) पर्यायवाची शब्द-hindi0point

Paryayvachi Shabd (Synonyms Words) पर्यायवाची शब्द-hindi0point

HINDI GRAMMAR TARGET EXAM
 
uptet, ctet stet tgt chakbandi, uda, dsssb,
pet, upsssc, vdo,Ro, aro, mppsc, uppolice, mpsi,upsi,ips, uppolice, high court, 
uppsc, mp patwari, patwari, hindi grammar, reet,ras, rajasthan patwar, ukpsc, cgpsc,mts, sscje,sscgd, up, mp, rajasthan, ssc all state hindi grammar
 
               पर्यायवाची शब्द ꧂
 

पर्यायवाची शब्द परिभाषा

प्रायः समान अर्थ रखने वाले शब्दों को पर्यायवाची शब्द कहा जाता है।
 
निम्न को तीन भागों में बाँटा जा सकता है-
 
1. पूर्ण पर्याय:-वाक्य में यदि एक शब्द के स्थान पर दूसरा शब्द रखा जा सके और अर्थ में कोई अंतर न पड़ता हो, तो यह उसका पूर्ण पर्याय है। जैसे–जलज, वारिज
 
2. पूर्णापूर्ण पर्याय:जो एक प्रसंग में तो पूर्ण पर्याय हो,किंतु दूसरे प्रसंग में समानार्थक न रह पाए, जैसे-कपड़े टाँगना के स्थान पर कपड़े लटकाना कह दें तो वही अर्थ प्राप्त होता है, परंतु ‘वह मुँह लटकाए बैठा है’ के स्थान पर वह ‘मुँह टाँगे बैठा है’ नहीं कह सकते।
 
3. अपूर्ण पर्याय:-समानार्थक शब्दों में अर्थ भेद
————————————————————–
UPTET द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए पर्यायवाची से संबंधित प्रश्न उत्तर
———————————————————–
𑁍 ब्रह्मा➪पितामह, स्वयंभू, चतुरानन, विरंचि, विधि, विधाता, अष्टा,प्रजापति, कमलासन, हिरण्यगर्भ,हंसवाहन, आत्मभू, लोकेश, कर्तार,अज, सदानन्द, अण्डज,
गिरापति, स्वयम्भू।
 
𑁍 भ्रमर➪ मधुकर, मधुप, अलि, भृग, भौरा, षट्पद, मधुराज, मधुभक्षा।
 
𑁍 महादेव➪ शिव, शम्भु, शंकर, हर, महेश, गिरीश, चन्द्रशेखर, नीलकण्ठ, त्रिलोचन, त्रिपुरारी, गंगाधर, उमापति, पशुपति, महेश्वर,गिरजापति, वामदेव, कैलाशपति।(imp)
 
𑁍 मछली➪ मीन, मत्स्य, शफरी, झप, जल जीवन। 
 
𑁍 मदिरा➪ आसव, मधु, दारू, शराब सोम, मद्य,मध्वासव, सुरा,वारूणी, हाला, मध्विजा, मदिरा।
 
𑁍 मोर➪ मयूर, केकी, कलाजी, शिखी, शिखण्डी, ध्वजी, नीलकण्ठ, भुजगारि, सारंग, हरि, शिव-सुत-वाहन।
 
𑁍 यमुना➪ कालिन्दी, अर्कजा, रवितनया, कृष्णा, जमुना, कालगंगा, सूर्यसुता, भानुजा, तरणि-तनूजा, अर्कसुता। 
 
𑁍 रात➪ रैन, रात्रि, रजनी, निशा, निशीथ, छपा, यामिनी, विभावरी, शर्वरी, तमी, तमिस्र, तमस्रा, विभा। (Vimp)
 
𑁍 लक्ष्मी➪ श्री, कमला, रमा, पद्मा, पद्मासना, इन्दिरा, समुद्रजा, हरिप्रिया, क्षीरोद, भार्गवी, सिन्धुसुता। 
 
𑁍 विष्णु➪ गरूडध्वज, अच्युत, जनार्दन, चक्रपाणी, विश्वम्भर, मुकुन्द,नारायण, ऋषीकेश, दामोदर, केशव, माधव, गोविन्द, लक्ष्मीपति, विधु, विश्वरूप, जलाशायी, वनमाली, उपेन्द्र, पीताम्बर, चतुर्भुज,
मधुरिपु।
 
———————————————————-
 
SSC JE द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
 
———————————————————
 
 
𑁍 वृक्ष➪ शाखी, पादप, द्रुम, विटप, पेड़। (Imp)
 
𑁍 शेर➪ शार्दूल, हरि, केहरि, चित्रक, मृगराज, वनराज, केशरी।
 
𑁍 समुद्र➪ सिन्धु, सागर, जलधि, उदधि, पारावार, नदीश, पयोनिधि, वारिश, रत्नाकर, अर्णव, नीरनिधि, अब्धि, वारिधि, जलधाम, नीरधि, तोयनिधि, वारीश, पयोधि। 
 
𑁍 सरस्वती➪ भारती, शारदा, वीणा, गिरा, भाषा, इला, ब्राह्मी, वीणापति,वागीश, महाश्वेता, श्री, निधात्री, बागेश्वरी, वागिवधात्री।(imp)
 
𑁍 सर्प➪ अहि, भुजंग, विषधर, व्याल, फणी, उरग, पन्नग, नाग, सांप, फणिधर, सरीसृप। 
 
𑁍 सारंग➪ सिंह, हाथी, कोयल, कामदेव, मृगा। 
 
𑁍 सिंह➪ शार्दूल, हरि, केहरि, केशरी, मृगराज, मृगेन्द्र, वनराज, व्याघ्र, केशी, पुण्डरीक, नखरायुध, वनहरि, मृगारि, शेर, बाहुबल, नाहर, चित्रक, सारंग। 
 
𑁍 सीता➪ भूमिजा, वैदेही, जनककिशोरी, जनकतनया, जानकी(vimp)
𑁍 सोना➪ स्वर्ण, कन्चन, हाटक, कनक, हिरण्य, हेम, जातरूप, चामीकर, सुवर्ण, पुष्कल, जातक, रूक्म। 
 
𑁍 हनुमान➪ पवनसुत, पवनकुमार, महावीर, रामदूत, मारुततनय, बजरंगी, मारुतिनन्दन, आंजनेय, कपिश, पवन पुत्र।
 
𑁍 हाथी➪ हस्ती, गज, करी, कुंजर, द्विरद, नाग, दन्ती, कुम्भी, सिन्धुर,गजेन्द्र, वारण।
 
𑁍 हिमालय➪ हिमपति, नगराज, शैलेन्द्र, नगपति, हिमाद्रि, हिमाचल, गिरिराज, हिमगिरि।(IAS 2002)
 
𑁍 हिरन➪ मृग, सारंग, हरिण, सुरभी, चमरी, कृष्णसार, कुरंग।
 
———————————————————-
अधीनस्थ सेवा चयन आयोग द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————–
 
 
कामदेव➪ मदन, मनोभव, पंचशर, मार, स्मर, मनसिज, मन्मथ,मीनकेतु, कन्दर्प, अनंग, रतिपति, मनोज, मयन,मकरध्वज, कुसुमशर,केतन, पुष्पधन्वा, काम, कंदर्प, कुसमेषु, प्रद्युम्न 
 
✰ किरण➪ कलाकेतु, कर, मरीचि, मयूख, अंशु, रश्मि 
 
✰ कार्तिकेय➪ कुमार, षडानन, शरभव, स्कन्द।
 
✰ कुबेर➪ यक्षराज, धनद, धनाधिप, किनरेश, धनपति, धनेश, अलंकेश, धनपाल, धनेश्वर, यक्षपति, श्रीद, राजराज।
 
✰ कोयल➪ पिक, कोकिला, श्यामा, मदनशलाका, कलघोष, वसन्तदूत।
 
✰ कृष्ण➪ राधारमण, श्याम, मोहन, वंशीधर, माधव, नंदलाल,मुरलीधर, गिरिधर, कन्हैया, बनवारी, नंदनंदन, वासुदेव, हृषीकेश, गोविन्द, मुरारी, मुकुन्द, दामोदर, ब्रजवल्लभ, गोपीनाथ, क्षीरसायी, कंसारि, मधुसूदन। 
 
✰ गणेश➪ विनायक, एकदन्त, द्वियातृज, वक्रतुण्ड, लम्बतुण्ड, गजानन, गणाधि, लम्बोदर, गणपति, हेरम्ब, द्वैमातुर, गजबदन, गिरिजानन्दन,
 
✰ विन➪ विनायक, गौरीसुत, मोदकप्रिय, मूषक-वाहन, महाकाय, भवानीनन्दन।
✰ गृह➪ घर, सदन, भवन, मन्दिर, धाम, निकेतन, आगार, आलय, निलय, गेह, शाला, ओक, निकेत, आशियाना, अयनशाला, मकान।
 
✰ गज➪ हस्ति, कुंजर, करी, गयन्द, मतंग, वितुण्ड, कुंभी।
 
✰ गरुड़➪ खगेश, पन्नगारि, उरगारि, हरियान, वातनेय, खगपति, सुपर्ण, नागान्तक, वैनतेय, खगेश्वर, सारि। 
 
—————————————————
 

UP POLICE द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर

 

—————————————————
✰ गाय➪ गौरी, गो, गऊ, गइया, धेनु, भद्रा, दोग्धी, गौ, सुरभी।
 
✰ गदहा➪ खर, रासभ, गर्दभ, वैशाखनन्दन।
 
✰ गंगा➪ भागीरथी, जाह्नवी, सुरसरि, देवसरि, त्रिपथगा, सुरधुनी, नदीश्वरी, देवनदी, मन्दाकिनी, अलकनन्दा, देवपगा, विष्णुपदी।
 
✰ चाँदनी➪ चन्द्रिका, कौमुदी, ज्योत्स्ना, चन्द्रमरीचि, उजियारी, हिमकर, कलानिधि, अमृत, तरंगिणी, चन्द्रकला, जुन्हाई।
 
✰ चन्द्रमा➪ निशानाथ, इन्दु, शशि, शशांक, सुधाकर, एकापति, हिमांशु, निशिपति, हिमकर, निधि, सुधाकर, निशाकर, विभाकर,सुधांशु, विधु, राकेश, कलानिधि, मंयक, चंद्र, कलानाथ, सोम,
क्षपाकर, मृगलांछन। 
 
✰ जमुना➪ सूर्यतनया, सूर्यसुता, कालिन्दी, अर्कजा, तरणिजा, कृष्णा, यमुना, रवितनया, रविनन्दिनी। 
 
✰ जीभ➪ जिह्वा, रसना, रसज्ञा, रसिका, रसला, जबान।
 
✰ तालाब➪ तड़ाग, सर, पद्माकर, हृद, कासार, छद, दह, जलाशय, ताल, सरसी, पुष्कर, सरोवर, पोखर। 
 
✰ तलवार➪ असि, कृपाण, खड्ग, चन्द्रहास, करवाल, खंग। 
✰ देवता- देव, अमर, सुर, विवुध, अजर, अमर्त्य, आदित्य, निर्जर, त्रिदश। 
 
✰ द्रौपदी-कृष्णा, पांचाली, द्रुपदसुता, सैरंध्री, याज्ञसेनी।
 
✰धनञ्जय- अर्जुन, पार्थ, कौन्तेय, गुडाकेश, गांडीवधर, श्वेतवाहन, वीभत्स, सव्यसाची।
 
—————————————————–
 UPSI द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
————————————-
 
✰ अमृत☞︎︎︎ सुधा, अमिय, सोम, पीयूष, अमी, सुरभोग, मधु, जीवनोदक ।
 
✰ अश्व☞︎︎︎ हय, बाजि, तुरंग, घोटक, घोड़ा, रविसुत, सैंधव। 
 
✰ आकाश☞︎︎︎ गगन, नभ, अम्बर, व्योम, अनन्त, अन्तरिक्ष, शून्य, अभ्र, पुष्कर, तारापथ, नाक, आसमान, फलक, दिव, खगोल  
 
✰ आम☞︎︎︎ सहकार, रसाल, आम्र, पियम्बु, पिकबन्धु, अमृतफल, अंब, फलश्रेष्ठ, मधुरासव, पिकप्रिय, पिकवल्लभ। 
 
✰ आँख☞︎︎︎ लोचन, नयन, नेत्र, चक्षु, दृग, अक्षि, अम्बक, चख, दीदा, ईक्षण, विलोचन, प्रेक्षण।
 
✰ इच्छा☞︎︎︎ अभिलाषा, आकांक्षा, कामना, लालसा, उत्कंठा, वाञ्छा,रुचि, तृष्णा, मनोरथ, चाह, मर्जी, स्पृहा, लिप्सा। 
 
✰ इन्द्र☞︎︎︎ सुरपति, शचीपति, मधवा, शक्र, पुरन्दर, कौशिक, देवराज, मेघपति, सुरेन्द्र, सुरेश, सहस्राक्ष, अमरपति, जिष्णु, पुरहुत, बिवुधेश,वज्रधर। 
 
✰ कमल☞︎︎︎ उत्पल, कुशेशय, मकरन्द, अब्ज, पंकरुह, पाथोज, सारंग, कुवलय, इन्दीवर, पद्म, नलिन, सरोज, अरविन्द, शतपत्र, सरसिज,शतदल, सरसीरुह, राजीव, अम्भोज, पंकज, अंबुज, पुण्डरीक,वारिज, सरोरुह, जलज, नीरज, कोकनद। 
 
✰ कपड़ा☞︎︎︎ पोशाक, लिबास, वस्त्र, दुकुल, पट, वसन, अम्बर, चीर, परिधान, पहरावा।
 
कल्पवृक्ष☞︎︎︎ सुरतरु, हरिचन्दन, मन्दार, पारिजात, देववृक्ष कल्पतरु, कल्पशाल, कल्पद्रुम, देवद्रुम।
 
—————————————————
SSC GDद्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
———————————————————-
✯आग- जातवेद, हुताशन, कृशानु, वैश्वानर, दहन, वायुसखा,पावक, अनल।
✯चन्द्रहास – कृपाण, तलवार, असि, करवाल, खड्ग।
☆आशय – सारांश, अर्थ, अभिप्राय, तात्पर्य, मतलब।
☆फल- परिणाम, नतीजा, अंजाम।
☆सुन्दर- चारु, ललित, रम्य, रमणीक, मनोहर, सुहावना, रुचिर।
✯ शशांक – चाँद, चंद्र, शशि, निशाकर, कलानाथ, सोम, विधु, द्विराज, राकापति, तारकेश्वर।
✯ गेह- निकतेन, भवन, सदन, आगार, आयतन, आवास, निलय,धाम, गृह।
✯ यमुना- कृष्णा, सूर्यसुता, अर्कजा, सूर्यतनया, कालिन्दी।
✯ जीभ- जिह्वा, रसना, रसज्ञा, रसिका, चंचला।
✰ अहि- उरग, सरीसृप, पवनाश, सर्प, नाग, भुजंग, पन्नग।
✯ नैसर्गिक- प्राकृतिक, स्वाभाविक, वास्तविक।
✯ हाथ- हस्त, पाणि, कर, बाहु।
✯ सूर्य- दिनकर, दिवाकर, भानु, भास्कर, आदित्य, दिनेश।
✯ चाँदनी- चन्द्रातप, कौमुदी, ज्योत्स्ना, चन्द्रिका, चन्द्रकला, चन्द्रमरीचि, अमृततरंगिणी, चाँदनी।
☆सरस्वती- भारती, वीणापाणि, महाश्वेता, इला, वागीश, ब्राह्मी,गिरा, निधात्री, वागेश्वरी, शारदा।
—————————————————-
UPSC MAINS द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
—————————————————-
✯ जनार्दन- विश्वम्भर, नारायण, अच्युत, चक्रपाणि, मुकुन्द, गरुड़ध्वज, लक्ष्मीपति, जलशायी, चतुर्भुज।
✯ समुद्र- पयोधि, जलधि, वारिधि, उदधि, सिन्धु, पयोनिधि, नीरनिधि, अब्धि, जलधाम, वारीश, अर्णव, रत्नाकर, पारावार।
✯शिव – महेश, महादेव, रुद्र, शम्भू, उमापति, शंकर, आशुतोष, मदनारि, चन्द्रमौलि, त्रिपुरारि।
✯ लहर- तरंग, वीचि, हिलोर, उर्मि।
✯देवता- देव, अमर, सुर, निर्जर, त्रिदश, अमर्त्य, अजर
✯बगीचा- आराम, वाटिका, उपवन, उद्यान, बाग, फुलवारी, निकुंज।
✯ तुरंग- बाजि, घोटक, घोड़ा, रविसुत, हय, सैंधव, अश्व।
✯ विडौजा- कौशिक, देवराज, जिष्णु, पुरहूत, वज्रधर, शक्र, पुरंदर, मधवा, शचीपति, सुरपति।
✯ मार- केतन, अनंग, मन्मथ, मनसिज, मनोभव, मयन।
✯ रात- तमिस्रा, निशा, रजनी, निशीथ, विभावरी, रैन।
✯ मृगेन्द्र- केसरी, नाहर, मृगराज, व्याघ्र, सिंह, हरि, वनराज।
✯ षट्पद- मधुकर, अलि, भृग, मधुराज, मधुभक्षा।
✯ मछली- मत्स्य, मीन, सफरी, झष, जलजीवन, जलतोरि।
——————————————————
MPPSC MAINS द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————–
✯ घोड़ा- बाजि, तुरंग, हय, घोटक, अश्व, रविसुत।
✯ नाग- सर्प, अहि, विषधर, पन्नग, उरग, भुजंग।
✯ दैत्य- राक्षस, दानव, निशाचर, असुर।
✯ रूख- पादप, पेड़, अगम, गाछ, शाखि, तरु, द्रूम।
✯ ब्रह्मा- कमलासन, चतुरानन, चतुर्मुख, स्वयंभू, हिरण्यगर्भ, लोकेश, अज, विरंचि, विधि, सदानन्द, गिरापति, नाभिजन्मा।
✯ भ्रमर- चंचरिक, मधुकर, मिलिन्द, सिलिमुख, षटपद, अलि, भुंग, मधुराज, मधुभच्छा, द्विरेफ, मधुप।
☆ इन्द्र-सक्र, पुरन्दर, मधवा, देवराज, शचिपति, सहस्राक्ष,सुरपति, शतऋतु, विडोजा, देवेन्द्र, वासव, सुरेश, जिष्णु, अमरपति, बज्रधर, कौशिक, बिबुधेश।
✯ हिरण्यगर्भ- प्रजापति, लोकेश, विधाता, कमलपति, पितामह, अज।
✯ दास-अनुचर, भृत्य, सेवक, नौकर, परिचारक, किंकर।
✯यमुना-कालिन्दी, अर्कजा, रवितनया, कालगंगा, कृष्णा, सूर्यजा। निशीथ-रात्रि, रजनी, निशा, विभावरी, रैन।
✯ सूर्य-मार्तण्ड, सविता, भानु, भास्कर, आदित्य।
✯अरविन्द-उत्पल, कोकनद, इन्दीवर, पद्म, नलिन, सरोज।
✯ बिजली-दामिनी, चंचला, तड़ित, चपला।
प्राची-पूर्व। तरंग-उर्मि, लहर, वीचि।
✯ जंगल-कान्तार, अरण्य, कानन, विपिन, वन, अटवी।
✯ चन्द्रमा- निशानाथ, इन्दु, शशि, शशांक, सुधाकर, एकापति, हिमांशु, निशिपति।
——————————————————
RAS द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
———————————————————
✯ सिंह- पंचानन, केहरि, हरि, नाहर, शार्दूल।
✯ जंगल- विपिन, कानन, वन, अरण्य, कान्तार, अटवी, आराम।
✯ स्वर्ण– सोना, कनक, कंचन, हेय, हिरण्य
✯ हवा– वायु, अनिल, समीर, पवन, समीरण, प्रभंजन, बयार
✯ अग्नि-पावक, आग, अनल, दहन, कृशानु।
✯शशक- खरगोश।
✯ कमल- इन्दीवर, पारिजात, नलिन, शतदल, अब्ज, शतपत्र ।
✯ क्रोध- अमर्ष, गुस्सा, कोप, आक्रोश, तैश, रोष।
✯ मोर- मयूर, केकी, सारंग, नीलकंठ, शिव-सुत-वाहन, शिखी।
✯ कृष्णा- द्रौपदी, द्रुपदसुता, याज्ञसेनी, पांचाली, सैरन्ध्री।
✯ बैल- वृषभ, बलीवर्द, गो।
✯ सौन्दर्य- शोभा, सुषमा, सुन्दरता।
✯ नदी-तरंगिणी, सरिता, वाहिनी, तटिनी, स्रोतस्विनी,शैवालिनी, अपगा, शैलजा, निम्नगा, सिंधुगामिनी।
✯ घर- निलय, आलय, निकेतन, गृह, सदन
✯ पार्थ- गुडाकेश, धनञ्जय, गाण्डीवधारी, श्वेतवाहन, सव्यसाची।
——————————————————
UPTET/ MPTET/PGT/TGT द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————–
✯ सरिता- निम्ना, तटिनी, तरंगिणी।
✯ अग्नि- आग, दहन, कृशानु, धूमकेतु, वायुसखा।
✯ हवा- प्रकम्पन, वात, मारुति, समीरण, वायु, अनिल।
✯ सूर्य– दिनकर, दिवाकर, भानु, भास्कर, रवि, आदित्य।
✯ कमल- राजीव, उत्पल, नलिन, पद्म, अरविन्द।
✯ आकाश-व्योम, नभ, शून्य, अनंत।
✯ गंगा- मंदाकिनी, भागीरथी, देवनदी, सुरधुनी, जाह्नवी, देवपगा।
✯ पुत्र- आत्मज, सुत, वत्स, तनय, नंदन, तनुज।
✯ गणेश- विनायक, गणपति, हेरंब, वक्रतुंड, एकदन्त, लम्बोदर।
✯ रात्रि- विभावरी, निशा, यामिनी, रजनी, शर्वरी, त्रियामा।
✯ व्योम- अन्तरिक्ष, अम्बर, नभ, अनन्त
✯ आग- अग्नि, अनल, कृशानु, दहन, धूमकेतु, वह्नि, वायुसम्मा
✯ रात्रि- रजनी, विभावरी, निशि, निशा, तमिस्रा।
✯ मृगेन्द्र- केहरि, शार्दूल, सिंह, नखायुध, नाहर, केसरी, होवनराज, मृगराज, शेर, पुण्डरीक, व्याघ्र, पंचानन, केशी।
✯ किरण- मरीचि, दीप्ति, मयूख, रश्मि, कर, अंशु।
✯ सरिता- निम्ना, तटिनी, तरंगिणी, निम्नगा, अपगा।
✯ कमल- इन्दीवर, नलिन, सरोज, राजीव, सरसिज,शतदल, कंज, तामरस, कुशेशय, कुवलय, कोकनद, उत्पल।
✯ अधर्म- पाप, अनाचार, अपकर्म, अनीति, अन्याय।
✯ अमृत- अमी, सोम, अमिय, सुधा, पीयूष।
✯ आकाश- नभ, अभ्र, दिव, व्योम, अनन्त।
——————————————————
PATWARI/COURT STENOGRAPHER द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
—————————————————–
✯ जीव- प्राणी, प्राण, चैतन्य, जान, जीवन।
✯ दिनांक- तारीख, तिथि, मिति।
✯ सूर्य- दिनकर, दिवाकर, भानु, भास्कर।
✯ हिरन- मृग, कुरंग, सारंग, कृष्णसार।
✯ वृक्ष- तरु, पादप, पेड़, अगम, विटप, द्रुम।
✯ कमल- जलज, सरोज, अब्ज, पंकज, तामरस, नलिन, सरसिज,अम्बुज, शतदल।
✯ समुद्र– सिंधु, सागर, जलधि, रत्नाकर, पयोधि, उदधि।
✯ इन्द्र- देवराज, सुरपति, मधवा, पुरंदर, शचीपति, शक्र।
✯ नदी– सरिता, वाहिनी, तटिनी, निर्झरणी, अपगा, तरंगिणी।
✯ तालाब- सर, तड़ाग, पद्माकर, जलाशय, पोखर, कासार।
✯⁂सोना– हाटक, हेम, जातरूप, कनक, स्वर्ण, पुष्कल।
✯ गंगा– देवपगा, जाह्नवी, सुरधुनी, देवनदी, मंदाकिनी।
✯ मछली-अण्डभव, शफरी, मीन, झष, मत्स्य।
✯ कपड़ा– अम्बर, वस्त्र, परिधान, पट, वसन, चीर।
✯ आग- कृशानु, पावक, हुतासन, अग्नि, वैश्वानर, अनल।
✯ मोर- ध्वजी, कलापी, मयूर, शिखी, नीलकण्ठ।
✯ यमुना- सूर्यसुता, रविसुता, सूर्यतनया, भानुजा, कालिंदी, तरणि-तनूजा।
——————————————————
UPSSSC/VDO द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————-
✯ अतिथि-अभ्यागत, आगन्तुक, पाहुन, मेहमान।
✯ कामदेव-मदन, मन्मथ, मनोज, कन्दर्प।
✯ भ्रमर-मधुकर, अलि, मधुप, भँवरा।
✯ विष्णु-केशव, चक्रपाणि, नारायण, गोविन्द।
✯ पेड़-वृक्ष, विपट, तरु, द्रुम, रुख, पादप, दरख्।
✯ अग्निआग, दहन, कृशानु, धूमकेतु, वायुसखा।
✯ मेघ– वारिद, अबुंद, बलाहक, घन।
✯ पुत्र– आत्मज, सुत, वत्स, तनय, नंदन, तनुज।
✯ रात– राका, निशा, रजनी, यामिनी, विभावरी।
✯ कपड़ा– वस्त्र, पट, चीर, अम्बर, वसन।
✯ बहिन– भगिनी, बहन, सहोदरा, दीदी, जीजी
✯ रात्रि– विभावरी, निशा, यामिनी, रजनी
✯ सर्प– भुजंग, व्याल, उरग, नाग, पूनग
✯ वृक्ष- पेड़, द्रुम, पादप, तरु, रुख, विटप।
✯ बहिन– भगिनी, बहन, सहोदरा, दीदी, जीजी
✯ रात्रि– विभावरी, निशा, यामिनी, रजनी।
✯ शिक्षक– अध्यापक, आचार्य, गुरु, प्रवक्ता, व्
✯ सर्प– भुजंग, व्याल, उरग, नाग, पनग
✯ वृक्ष- पेड़, द्रुम, पादप, तरु, रुख, विटप।
——————————————————
UPPSC MAINS द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————
✰ अमृत– सोम, सुधा, पीयूष, अमी, सुरभोग, अमिय।
✰ सरस्वती– वीणापाणि, वाक्, वाणी, भारती, शारदा।
✰ यमुना– सूर्यजा, कृष्णा, जमुना, अर्कजा, रवितनया।
✰ पृथ्वी- अवनी, अचला, महि, धरा, इला।
✰ आकाश– अभ्र, फलक, दिव, शून्य, यु, खगोल।
✰ कामदेव– कुसुमशर, अनंग, मार, स्मर।
✰ बिजली- दामिनी, चपला, विद्युत, तड़ित।
✰ दर्पण– शीशा, आदर्श, प्रतिमान, आईना, प्रतिबिम्बक।
✰ ध्वज- झंडा, पताका, निशान, केतु, केतन।
✰ सिंह– मृगेन्द्र, केहरि, शार्दूल, नाहर।
✰ इंद्र– सुरपति, शचिपति, मधवा, शक्र।
✰ गंगा-देवनदी, भागीरथी, देवपगा, सुरसरि।
✰ नदी-सरिता, तरंगवती, अपगा, तटिनी।
✰ हाथी-गत, कुम्भ, वारण, द्विप, करी।
✰ सूर्य-तरणि, आदित्य, प्रभाकर, मार्तण्ड।
✰ अमृत-सुधा, सोम, पीयूष।
✰ आग-अनल, पावक, दहन।
✰ आँख– नेत्र, नयन, लोचन, चक्षु।
✰ पृथ्वी- धरा, भू, वसुन्धरा, वसुधा, उर्वी।
✰ हाथी- हस्ती, गज, करी, कुंजर, द्विरद, नाग।
✰ वन– अरण्य, जंगल, विपिन, कानन, कांतार, अटवी।
✰चन्द्र- सुधाकर, राकेश, मृगांक, रजनीपति, निशापति, सारंग।
✰ हिमालय– हिमपति, नगराज, शैलेन्द्र, नगपति, हिमाद्रि, गिरिराज, हेमगिरि।
✰ मार्ग- सड़क, पंथ, राह, डगर, पथ, रास्ता।
✰ पृथ्वी– धरा, भू, वसुन्धरा, वसुधा, उीं।
——————————————————
DSSSB/PET/VDO द्वारा विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गये पर्यायवाची से सम्बन्धित प्रश्नोत्तर
——————————————————-
✰ कोयल-काक, पिक, बसंतदूत, पाली, वनप्रिय, श्यामा।
✰ इन्द्र- अमरपति, वासव, मधवा, सुरपति।
✰ अग्नि- अरुण, अनल, शिखी, ज्वाला।
✰ तलवार- करवाल, चंद्रहास, असि, खड्ग।
✰स्त्री- वनिता, महिला, औरत, नारी।
✰ कामदेव-मनोज, रतिपति, मार, स्मर।
✰ तालाब-ताल, सर, पद्माकर, सरोवर।
✰ वृक्ष-पेड़, तरु, विटप, रुख।
✰ हाथी- ऐरावत, कुंजर, गज, वितुंड।
✰ हवा- समीर, अनिल, वायु, वात।
✰ इच्छा-आकाक्षा, लालसा, चाह, मनोरथ।
✰ खग-पक्षी, विहग, नभचर, अण्डज।
✰ चतुर-सयाना, नागर, चालाक, गुणी।
✰ पार्वती-गौरी, जगदम्बा, भवानी।
✰ अश्व-घोटक, तुरंग, वाजि।
✰ हाथी- नाग, गज, मतंग, करि, कुंजर।
✰ पहाड़- अचल, नग, भूधर, महिधर, गिरजा।
✰ अग्नि- धनञ्जय, जातदेव, ज्वलन, रोहिताश्व, अनल।
✰ अश्व- हय, बाजि, तुरंग, घोटक, रविसुत, सैंधव।
✰ आकाश– अभ्र, द्यौ, पुष्कर, अनन्त, अंतरिक्ष।
✰ गणेश– गौरीसुत, विनायक, गजानन, वक्रतुण्ड, गजबदन।
✰ चन्द्रमा- कलाधर, सुधांशु, द्विजराज।
✰ मछली– सफरी, मत्स्य, मीन, जलजीवन।
✰ समुद्र- वारीश, अर्णव, सरित्पति, सागर।
✰ सूर्य- सविता, आदित्य, अर्क, मार्तण्ड, अंशुमाली।
✰ वायु- समीर, हवा, पवन, मारुत।
✰ पथ- राह, मग, रास्ता, मार्ग, पंथ।
आँख– नेत्र, नयन, दृग, लोचन, नजर, चश्म, चख।
नगर– पुर, शहर, नगरी, किला।
✰ नदी– स्रोतस्विनी, निम्नगा, तटिनी।
✰ कृष्ण– गोपीनाथ, गिरिधर, मुकुन्द, मुरारी।
 
✰ संसार– जगत, जग, लोक, विश्व, जहान।
✰ वर्षा– वर्षण, बारिश, बरसात, वृष्टि।
✰ हाथ– कर, बाहु, हस्त, पाणि, भुजा।
✰ वृक्ष– द्रुम, अगम, पेड़, पादप, गाछ।

————————————————————-

विगत वर्षों में पूछे गए 25 MCQ पर्यायवाची से संबंधित प्रश्न

—————————————————————
1. ‘जीभ’ का पर्याय है-
(a) रसना
(b) वचन
(c) ध्वनि
(d) जीव
उत्तर (a)
 
2. कौन सा शब्द ‘अहि’ का पर्यायवाची नहीं है-
(a) उरग
(b) पवनाश
(c) सरीसृप
(d) सिंधुर
उत्तर (c)
 
3. ‘नैसर्गिक’ का पर्यायवाची है-
(a) सत्कृत
(b) चमत्कृत
(c) प्राकृतिक
(d) चतुर्दिक्
उत्तर (c) 
 
4. निम्नलिखित में से कौन सा शब्द ‘हाथ’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) कटि
(b) हस्त
(c) पाणि
(d) कर
उत्तर (a) 
 
5. निम्ननिलिखित में कौन सा शब्द ‘सूर्य’ का पयार्यवाची नहीं है ?
(a) प्रभाकर
(b) दिनकर
(c) विभाकर
(d) दिनेश
उत्तर (c) 
 
6. ‘चाँदनी’ का पर्यायवाची शब्द नहीं है-
(a) चन्द्रातप
(b) कौमुदी
(c) ज्योत्स्ना
(d) मयंक
उत्तर (d) 
 
7. निम्नलिखित में से कौन सा शब्द ‘सरस्वती’ का पर्यायवाची नहीं है-
(a) वीणापाणि
(b) महाश्वेता
(c) पद्मा
(d) भारती
उत्तर (c) 
 
8. ‘यमुना’ का पर्यायवाची है-
(a) कालिन्दिनी
(b) यामिनी
(c) भागीरथी
(d) कालिन्दी
उत्तर (d) 
 
9. निम्नलिखित में कौन-सा शब्द ‘निशीथ’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) रात्रि
(b) रजनी
(c) तम
(d) निशा
उत्तर (c) 
 
10. ‘सूर्य’ का पर्यायवाची है-
(a) भास्वर
(b) मार्तण्ड
(c) प्रकाश
(d) तेज
उत्तर (b) 
 
11. निम्नलिखित में कौन सा शब्द ‘अरविन्द’ का पर्यायवाची
नहीं है?
(a) मिलिन्द
(b) पंकज
(c) जलज
(d) अम्बुज
उत्तर (a) 
 
12. ‘बिजली’ शब्द का पर्यायवाची नहीं है-
(a) वितुंडा
(b) दामिनी
(c) चंचला
(d) तड़ित
उत्तर (a) 
 
13. ‘प्राची’ का पर्यायवाची शब्द है-
(a) प्राचीन
(c) पूर्व
(b) प्रकृत
(d) प्रज्ञा
उत्तर (c) 
 
14. ‘तरंग’ शब्द का पर्यायवाची है-
(a) पुष्कर
(b) कूल
(c) जलधि
(d) ऊर्मि
उत्तर (d) 
 
15. ‘जंगल’ शब्द का पर्यायवाची है-
(a) प्रमोद
(b) विश्रान्ति
(c) कान्तार
(d) दिव
उत्तर (c) 
 
16. ‘क्रोध’ शब्द का पर्यायवाची है-
(a) संताप
(b) वैमनस्य
(c) अमर्ष
(d) भाँति
उत्तर (c) 
 
17. ‘मीनाक्षी’ का पर्यायवाची शब्द है-
(a) सुन्दरी
(b) मछली
(c) दुर्गा
(d) लक्ष्मी
उत्तर (c) 
 
18. कौन-सा शब्द ‘नाग’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) अहि
(b) सर्प
(c) विषधर
(d) तुरंग
उत्तर (d)
 
19.’कौन-सा शब्द “दैत्य’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) राक्षस
(b) दानव
(c) भूसुर
(d) निशाचर
उत्तर (c)
 
20.’रुख’ का पर्यायवाची शब्द है-
(a) विटप
(b) प्रसून
(c) तड़का
(d) हेरम्ब
उत्तर (a)
 
21. कौन-सा शब्द ‘ब्रह्मा’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) चतुरानन
(b) कमलासन
(c) चतुर्मुख
(d) चतुर्भुज…
उत्तर (d)
 
22. कौन-सा शब्द ‘ भ्रमर’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) शलभ
(b) चंचरीक
(c) शिलीमुख
(d) मिलिन्द
उत्तर (c)
 
23. कौन-सा शब्द ‘ इन्द्र’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) पुरंदर
(b) शक्र
(c) मध्वा
(d) गणाधिप
उत्तर (d)
 
24. ‘हिरण्यगर्भ’ का पर्यायवाची शब्द है-
(a) विष्णु
(b) ब्रह्मा
(c) महेश
(d) गणेश
उतर (b)
 
25. कौन-सा शब्द ‘दास’ का पर्यायवाची नहीं है?
(a) अनुचर
(b) परिकर
(c) भृत्य
(d) सेवक
उत्तर (b)
 
 Tag Title
hindi paryayvachi shabd pdf
500 paryayvachi shabd pdf
ssc gd paryayvachi shabd pdf
ssc gd hindi paryayvachi shabd pdf
paryayvachi shabd pdf download
important paryayvachi shabd pdf
paryayvachi shabd pdf in hindi
all paryayvachi shabd pdf
hindi paryayvachi shabd pdf download
hindi ka paryayvachi shabd pdf
300 paryayvachi shabd pdf free download
sanskrit paryayvachi shabd pdf
paryayvachi shabd pdf hindi
paryayvachi shabd pdf for ssc gd
hindi grammar paryayvachi shabd pdf
 
 
Social media Direct link
INSTAGRAM CLICK HERE
YouTube channel CLICK HERE

Leave a Comment